Een bekend gezicht voor velen. Niet geboren en getogen in Bodegraven, toch mag hij zich met recht een echte Bodegraver noemen. Dirk Bouwman neemt na 30 jaar afscheid van de functie ‘Koster’ voor de Hervormde Gemeente te Bodegraven. Een gezelligheidsmens, trouw, sociaal en een tikkeltje eigenwijs. Waar het begon met drie kerkgebouwen, eindigde het met één gebouw. Al werd het werk er niet minder om..
Dat blijkt wel als we Dirk vragen naar zijn zondagochtend routine. “Om 7:00u gaat de wekker en sta ik op. Elke dag ontbijt ik samen met mijn vrouw, behalve op zondag. Dan eet ik alleen. Om 8:00u ben ik in de kerk. Ik zet de stoelen klaar, zet de verwarming aan. Meestal met muziek op de achtergrond. Dat is mijn manier van bij God komen. Maar de zondag is niet de enige dag dat ik in de kerk te vinden ben hoor. Wat dacht je van trouwdiensten, rouwdiensten, avondmaal, doopdiensten, concerten. Daar komt een hoop bij kijken. Denk maar eens aan de flessen wijn en de broden voor het avondmaal! Die moeten gekocht en gesneden worden. Maar gezellig is het ook hoor, op maandagochtend drinken we altijd koffie. 10:00u, vaste prik. Als mijn fiets er staat, weten mensen; Dirk is er. En als Dirk er is, is er koffie!”.
Deze morgen, 31 december, is dat ook het geval. Het zaaltje naast de kerk zit vol met mensen. Er staat koffie, thee en er zijn appelbeignets. Iedereen die binnen komt, wordt met evenveel enthousiasme welkom geheten. Dirk grapt en kletst met iedereen. Vol enthousiasme gaat hij verder: “Eigenlijk ben ik van kinds af aan al opgegroeid met de kerk. Heel letterlijk, als bij ons in Westbroek de voordeur open stond en de kerkdeuren ook, dan keken we recht op de preekstoel. Ik kan me nog herinneren dat een vader van een vriendje koster was in de kerk daar. De kerk werd verbouwd en lag vol met zand. We hebben de hele zomer zandkastelen gebouwd in de kerk. Wie kan dat nazeggen? We speelden ín de kerk en om de kerk. Dat was heel normaal”.
Of hij een opleiding heeft gevolgd tot koster? “Ja die bestaan wel, ik heb me in 1995 opgegeven voor een cursus maar ben vervolgens nooit uitgenodigd. Toen heb ik eens gebeld waarom toch niet. Ze konden me niks meer leren”.
(Tekst gaat door onder de foto’s. Op de foto’s is te zien hoe Dirk zijn afscheidscadeau van de kerk in ontvangst neemt)
Wat hij zich nog goed kan herinneren is één van de eerste diensten. De jeugd achter in de kerk zorgde voor overlast en de kerkenraad was er tussen gaan zitten voor de orde. Dirk begint te lachen; “Ja dat werkt toch niet, ik heb ze gezegd dat ik dat niet meer wil en heb de jongeren toen op mijn manier aangepakt. Hoe ik dat deed? Ik gaf ze een groot, zwart dropje. Ze keken me wat verbluft aan, wat ze er mee moesten. Toen zei ik: ‘Je steekt ‘m in één keer in je bek, dan zit die voorlopig dicht’. Nou, het heeft gewerkt hoor”, lacht hij. De grote, zwarte dropjes heeft hij nog steeds. Manneke Pis, berucht en beroemd. Regelmatig legt hij ze ook op de preekstoel voor de dienstdoende predikant. “De één waardeert het meer dan de ander, ik weet precies bij wie het wel kan en bij wie niet”.
Dat Dirk veel weet, blijkt uit de vele herinneringen en namen die hij regelmatig opnoemt. Jaartallen vliegen voorbij. Ook het aantal zitplaatsen in de kerk kan hij zo noemen. “Er zijn in al die jaren stoelen bijgekomen, inmiddels 105, en de kerk zit elke zondag vol. Dat is toch prachtig. Je hoort maar over kerkverlating, maar hier gaan mensen nog trouw, wat zeg ik; we groeien nog!”
Als Koster weet Dirk niet alleen veel over de praktische kanten van het vak. “Tijdens een dienst luister ik altijd met 1 oor naar de preek en met 1 oor naar wat er om me heen gebeurt. Hoor ik iemand bij de ingang dan moet ik gaan kijken”. Corrie, de vrouw van Dirk komt binnen en beaamt dat. “Wij zeggen thuis altijd dat hij een groot hoofd heeft, er past veel informatie in. Lezen doet hij niet, maar hij hoort alles. Mensen vertellen hem ook veel. Maar wees niet bang hoor, hij heeft geheimhoudingsplicht”. “Dat moet ook wel”, gaat Dirk verder, “Mensen laten hier dingen slingeren die ik niet hoor te weten of te zien. Of ze bespreken dingen waar ik bij sta die ik niet eens wíl horen”.
“Ook voor het gezin is het niet altijd makkelijk”, vertelt hij, “Soms waren we op vakantie en kwam er een rouwdienst tussendoor. Ja, dan is het echt niet altijd leuk voor mijn vrouw en kinderen. Je moet dingen regelen; een andere koster, een organist, de kerk moet verbouwd worden enz.”. Rouwdiensten heeft hij altijd mooier gevonden dan trouwdiensten. “Dat klinkt misschien gek, maar het geeft mij meer voldoening om iemand te helpen bij zijn of haar laatste wensen. Mooi is dat.”.
Sinds 1 januari 1989 is Dirk Bouwman koster in Bodegraven. Morgen zal hij zijn laatste dienst ‘draaien’ en 2 januari levert hij al zijn sleutels in. Een bijzonder moment, precies 30 jaar vol gemaakt. “Dat zal wennen zijn. Ik heb ook gezegd dat ik even niet in het gebouw aanwezig ben. Ik wil het nieuwe kostersechtpaar ook het vertrouwen geven en niet het idee dat ik nog mee kijk. Plus hoe kan een mens na 30 jaar stil op z’n stoel blijven zitten als ik zo vaak rond gelopen heb. Nee, ik moet soms gewoon even bewegen”.
Op de website van de kerk is het verslag van het afscheid van Dirk te lezen.
Door: Els Maarleveld
Foto’s: Bob v/d Weide