Tijdens de dodenherdenking op zondag 4 mei op begraafplaats Vredehof in Bodegraven hield Isa Smeele een indrukwekkende voordracht. Ze was door de organisatie van de 4 mei-herdenking gevraagd om te spreken. Hieronder haar volledige bijdrage:
“Ik weet niet beter. Ik word wakker, druk m’n wekker nog een keer uit, kies later rustig m’n ontbijt, doe toch maar een andere broek aan en stap op de fiets. Want ik moet weer iets.
Als mens ga je leven naar wat je hebt. Ik ben al 21 jaar lang zó veel (of weinig) gewend, dat ik dit kan classificeren als de kleine dingen van het leven. En als ik er even geen zin in heb, kan ik vol overtuiging zeggen dat ik het morgen wel doe. Ik leef in zoveel vrijheid, dat zelfs de vanzelfsprekendheid daarvan altijd normaal is geweest.
Maar soms zijn er momenten waarop dat doek heel eventjes valt. Misschien is het bewustzijn dat met het opgroeien komt, misschien is het omdat er -zacht gezegd- veel onrust heerst op de wereld.
Er is een bepaalde glimp van onzekerheid die me af en toe wakkerschudt. Soms waait de gedachte snel over, soms staat mijn veilige wereld wat langer stil. Het is geen blinde paniek, maar een ongemakkelijk gevoel dat me eraan herinnert dat iets als vanzelfsprekendheid niet bestaat. En dat het gevaar nu ver weg is, niet hoeft te betekenen dat dat zo blijft.
Het uit zich in een soort extra lading die af en toe meeweegt. De gedachte ‘’als de wereld het toelaat’’ staat steeds vaker als een soort kanttekening bij mijn dromen over de toekomst. Alsof ik dan heel even voel hoe het is wanneer er één klein druppeltje uit een emmer vol vrijheid wordt weggenomen.
Ik vind dat gevoel al niet fijn. En het liefst leid ik mezelf ervan af. Gelukkig kan dat. Want als ik naar buiten loop, kom ik terug op de plek die ik gewend ben. En als ik mijn telefoon uitdoe, hoef ik niet te zien wat er verderop gebeurt. Als het gewicht mij te zwaar wordt, kan ik ervoor kiezen het te laten vallen.
De mensen die wij vanavond herdenken, hadden dat voorrecht niet. Misschien zouden zij die ene druppel vrijheid uit mijn volle emmer niet eens missen. Want het ongemakkelijke gevoel dat mij al een beetje benauwd maakt, is natuurlijk niks bij de realiteit van mensen in oorlogsgebieden. Dat zette voor mij in perspectief hoe ik vrijheid onbewust beleef.
Hun emmer was leeg en bestond niet enkel in gedachten aan later. Nee, die emmer volgde hen overal. Waar teruggaan naar de realiteit voor mij een uitvlucht is, was dat voor hen confrontatie. Waar ik mijn vertrouwde omgeving zie, zien mensen -ook vandaag nog-verwoesting. En mijn slechte dag waarop ‘alles misgaat’, is het leven waar ouders in oorlogsgebieden voor hun kinderen voor bidden.
En natuurlijk betekent dat niet dat wij hier niet af en toe mogen balen van de kleine dingen. Want in een bubbel vol vrijheid ís een lekke fietsband ook een aardige domper. En het is menselijk dat negatieve gebeurtenissen binnenkomen. Maar ik denk wel dat we vaker mogen stilstaan bij het feit dat wij dus de ruimte hebben om stukjes van onze dagen te laten verpesten door iets als tegenwind na een lange dag. Of een huilende peuter in de supermarkt. Dat we ons, ergens in de ergernis, nog wél kunnen beseffen dat de kinderen hier huilen omdat moeder ‘nee’ zei tegen die zak snoep. Niet omdat hij erachter komt dat hij zijn moeder is verloren aan het al geweld om hun heen.
Dat het inderdaad vervelend is dat een vertraagde trein ervoor zorgt dat je te laat bij je afspraak aankomt, maar we ergens ook nog kunnen voelen hoe bijzonder het eigenlijk is dat we in een paar uur het hele land door kunnen, zónder de aanhoudende gedachte dat er ook maar ergens direct gevaar dreigt. Dat wij bij het horen van knallen een fles champagne opentrekken, elkaar een gelukkig nieuwjaar wensen en voornemens verzinnen alsof de komende 52 weken ons al beloofd zijn, terwijl er verderop miljoenen mensen zijn die bij hetzelfde geluid op de vlucht slaan in de hoop weer een paar dagen te winnen.
Ik weet dan wel niet beter dan leven in vrijheid, en ik hoop eerlijk gezegd ook nooit anders te hoeven doen. Maar er is één ding waar ik wel zeker over ben. Mijn leven in dit deel van de wereld, en in deze tijd, is toeval. Precies op het juiste moment geboren worden om elke dag zorgeloos de vruchten te kunnen plukken van de vrijheid waar duizenden mensen vóór mij voor hebben moeten vechten, zónder zelf ook maar iets te hoeven voelen van alle pijn die daarvoor is geleden, is heel veel dom geluk. En als dat geluk zó sterk in je voordeel werkt dat het onzichtbaar wordt, en het je lukt om zwaarte te vinden in die alledaagse vrijheid, dan kun je daar eigenlijk alleen maar ontzettend dankbaar voor zijn. Een probleem is een probleem en pijn blijft pijn, maar in een veilig land kan je na het vallen in ieder geval uiteindelijk weer opstaan. En opstaan is niet vanzelfsprekend. “