Op zondagavond kijk ik vaak naar Yvon Jaspers. Zij brengt het boerenleven in beeld en dat ziet er heel verschillend uit: groot, kleinschalig of biologisch. De ene boer of boerin werkt met veel passie en plezier, bij een ander zie je een half lege stal door de regels van de overheid. Weer een ander moet flink omschakelen en maakt er dan het beste van.
De dorpen van Bodegraven-Reeuwijk zijn omringd door boerenbedrijven, vaak worden daar koeien gemolken en soms wordt er ook kaas gemaakt. Door mijn werk zit ik regelmatig op zo’n boerderij aan de keukentafel. Eén van de eerste dingen die je dan meekrijgt is dat boer zijn geen werk of baan is zoals de meesten van ons gewend zijn; wonen op de ene plek en werken op de andere, je kan zonder al te veel moeite wisselen van baan en je gezinsleden weten meestal weinig van je werk. Op een boerderij is dat allemaal anders: wonen en werken zijn een geheel en gezin en bedrijf zijn op allerlei manieren met elkaar verweven.
Begin deze maand demonstreerden duizenden boeren op het Malieveld in Den Haag en wellicht komt er nog meer acties. Want het lijkt er op dat onze samenleving de stikstofcrisis vooral op hen afwentelt. Boeren ervaren onrecht, ze eisen waardering en een eerlijke behandeling. De boeren die ik ken willen net zo als wij allemaal de aarde graag zo heel mogelijk doorgeven aan onze kinderen en kleinkinderen en zij verstaan dat we in onze samenleving keuzen moeten maken. Maar terecht verwachten zij dat iedereen en elke sector in onze economie daaraan gaat bijdragen.
Zie ik goed dat een warme sanering perspectief zou kunnen bieden? D.w.z. beloon de bedrijven die milieuvriendelijk produceren en maak een ruimhartige regeling voor boeren die overwegen om te stoppen. Hun wantrouwen op dit gebied begrijp ik wel, want ondanks alle mooie woorden, worden de zorgen van gaswinning tot nu toe ook alleen door de Groningers gedragen. Zie ik goed dat een duurzame economie, dus ook duurzame productie van ons voedsel een prijs heeft en dat maar weinig consumenten bereid zijn om die te betalen?
Begin november vieren we in de kerk de Dankdag voor Gewas en Arbeid. Het klinkt wat ouderwets maar de inhoud is bijzonder actueel. Het gaat om het besef dat voeding een geschenk is en dat het een voorrecht is als je kan werken. In onze kerk zullen we die avond collecteren voor de voedselbank, want van delen word je rijker.
VAN BRAM
predikant in Bodegraven